Johanns (Alpen) Weer: Hogedruk regeert

Hogedruk regeert

Hogedruk zal de komende dagen een grote stempel op het weer in de Alpen drukken. Hogedruk in de herfst en winter is echter niet altijd een garantie voor mooi weer. Daarnaast zullen storingen periodiek voor wat neerslag (hogerop sneeuw) zorgen.

Vroegste sneeuwval
De 13e oktober van het jaar 1975 was weer-technisch een interessante dag in Nederland (jawel Nederland). Boven het zuiden van Scandinavië tot over Engeland lag een krachtig hogedrukgebied, tegelijkertijd trok vanuit het zuiden langzaam een hoogtelaag (depressie gevuld met koude lucht in de hogere atmosfeer) richting de Benelux. Volgens de weerdiensten zou het die dag onder invloed van de krachtige hogedruk in Nederland droog moeten blijven, dit bleek echter een miskleun te zijn. In plaats van droog weer kregen we te maken met neerslag die in grote delen van het land als sneeuw en -of natte sneeuw viel. In de Bilt werd er midden op de dag zelfs een sneeuwdek van enige centimeters gemeld. Daarmee werd de 13e oktober 1975 de vroegste datum met een sneeuwtapijt ! Overigens was de laatste dag de 17e mei van het jaar 1935 ! En nu maar hopen dat dit laatste record niet gebroken gaat worden !

Historische sneeuwval de Bilt 13 oktober 1975

In de Alpen natuurlijk een heel ander verhaal, in de bergen en vooral hoog-alpin kan er in elke maand van het jaar sneeuw vallen en een sneeuwdek gevormd worden. In het Alpenvoorland en laagland is de eerste meetbare sneeuw ook sterk afhankelijk van de actuele weersituatie maar ook hier valt de vroegste eerste sneeuw meestal in de derde helft van oktober (periode 1931-2011). Voor die tijd zijn er echter waarnemingen van nog vroegere sneeuwval en een sneeuwdek.. Zo viel er bijvoorbeeld op 28 september in het jaar 1885 in het Zwitserse Zürich bijna 10cm sneeuw. (Annalen der Schweizerischen Meteorologischen Centralanstalt, 1885). In 30% van alle jaren viel de eerste meetbare sneeuw in het laagland (1cm of meer) voor medio november.

In de bergen zoals gezegd een heel ander verhaal. Pakken we bijvoorbeeld het altijd sneeuw zekere Arosa(1775m) in het Zwitserse Graubünden erbij dan zien we dat daar de eerste sneeuw op 3 augustus van het jaar 1983 viel, in 30 % van alle jaren viel er hier sneeuw voor de 28e augustus. Goed, leuk om te weten en uitgaande van bovenstaande statistieken dus reële kansen (in het bijzonder voor de hogere delen) op een sneeuwdek in oktober.

Het prachtige en sneeuwzekere Arosa in het Zwitserse Graubünden

Terug naar de actualiteiten: kijken we naar de weerkaarten dan zien we net als gisteren opnieuw steeds weer die hogedrukimpulsen boven grote delen van West Europa en dus ook de Alpen. De voorgaande dagen en ook gisteren hadden we te maken met frontale storingen die proberen van het zuidwesten uit naar het noorden toe op te stomen. Een krachtig hogedrukgebied (kerndruk vandaag 1030 hPa) met zwaartepunt boven het zuidoosten van Scandinavië geeft echter behoorlijk tegengas waardoor het overgangsgebied met veel bewolking en bij tijd en wijlen wat neerslag maar nauwelijks van plaats kon veranderen. Gisteren hadden we dus weer te maken met veel bewolking en de opklaring waren slechts sporadisch. De meeste zonne-uren werden aan de zuidwestkant en inner-alpin opgetekend. Elders meest grauw, nevelig (Hochnebel) en af en toe wat regen en boven de 2500 tot 2900 meter ook sneeuw.

Gisteren meest bewolkt, meeste zon in zuidwesten

Ook vandaag verandert er maar weinig, de meeste zon is nu weggelegd voor de gebieden ten noorden van de Alpenhoofdkam en ook in Oostenrijk staart de dag met zon (afgezien van Hochnebel). De meeste bewolking met kans op neerslag (zwakke buitjes) juist voor de zuidelijke Alpen. Het is niet echt koud, op 2000 meter ligt het kwik rond de 10°, op 3000 meter rond de 2 graden en op 4000 meter rond de -8°, het nulgradenniveau ligt rond de 3500 meter. Algemeen geldt dat het naar het oosten toe in alle hoogtes een aantal graden kouder zal zijn.

Donderdag niet veel verandering met opnieuw de beste kansen voor zon voor de noordelijke gebieden waarbij de temperaturen duidelijk stijgen (föhn). Vrijdag nadert vanuit het westen een koufront met neerslag welke zich over de gehele westelijke Alpen zal uitbreiden, de oostelijke Alpen houden het eerst nog droog. In het weekend hebben we dan nog steeds te maken met het koufront, het is onbestendig en vrij koel. De sneeuwvalgrens pendelt tussen de 2000 en 2500 meter en in de dalen en het laagland wordt het een graad of 12 tot 16 . Zondag trekt de neerslag meer en meer naar het oosten weg.

Volgende week gaat een filiaal van het Azorenhoog als "zelfstandige eenheid" zijn vleugels over grote delen van West Europa uitslaan en zal de atmosfeer weer tot rust komen. De zon krijgt steeds meer de overhand en de temperaturen vertonen weer een stijgende lijn. Vanaf het midden van de volgende week trekt het zwaartepunt van het hoog via de Noordzee wat verder naar het oosten en komt uiteindelijk met zijn zijn kern ergens ten zuiden van Scandinavië te liggen. Met een naar zuidoost tot oost draaiende hoogtestroming stroomt drogere continentale lucht naar west Europa en kan het opnieuw 18 tot 23° worden. Wel neemt de kans op Hochnebel boven de dalen en het Alpenvoorland weer toe. Al met al echter prima vooruitzichten om nog een mooie herfst dan wel bergwandeling te maken. Toch moet ik bij dit geheel een kanttekening plaatsen.

ECMWF 500hPa druk kaart voor midden volgende week, hogedruk is oppermachtig,
hoogtelaag (HL)lijkt langs de Alpen naar het zuidwesten te koersen

Ofschoon de hogedruk door vrijwel alle modellen wordt berekend zien we ook scenario's waarin we te maken krijgen met een rondtollend hoogtelaag(je), heel goed mogelijk dat deze zelfs de Alpen gaat aandoen. Deze hoogtelaagjes (koudeputjes) ontstaan door het afsnoeren van een bel koudere lucht vanuit noordelijke breedtegraden in de hogere atmosfeer die min of meer een eigen leven gaan leiden en koers volgen. Daarnaast staan ze bekend om hun wispelturige karakter en bezorgen de weermodellen nog al eens "Kopfzerbrechen".

Vooralsnog ga ik er vanuit dat het hoogtelaagje de Alpen grotendeels ongemoeid zullen laten (Italie, Middellandse Zee). Uitgaande van het "worst-case" scenario met rampkoers Alpen krijgen we te maken met een heel ander scenario. Het wordt dan gewoon onbestendig en kan er zomaar sneeuw tot 1800-1500 meter hoogte (of zelfs nog wat lager) gaan vallen. Gelukkig is het koudeputje eerder één van het zwakkere soort en dus niet echt "dramatisch" allemaal. Toch echter wel iets om in de gaten te houden

GFS ensembles, weeken verhoogde neerslagkansen en weer ietsjes kouder maar
nog geen signalen voor een winterinval

Pakken we nog even de diverse ensemble oplossingen van het Amerikaanse model GFS erbij (prikpunt west Oostenrijk) dan zien we weinig verandering ten opzichte van gisteren, een paar leden die de koudere richting zoeken maar al met al nog geen tekenen van een aanstaande winterinval. Morgen maar weer eens verder kijken, fijne dag en ciao vanuit een grijs Oberwallis en tot morgen maar weer.