Johanns (Alpen) Weer: Alpenwintertje in aanmaak

Winter gaat visitekaartje afgeven

Op de Atlantische Oceaan zijn de ontwikkelingen die een winters intermezzo gaan geven in volle gang. Vanaf donderdag zullen grote delen van de Alpen het groen voor wit verruilen. Kortom winterspullen standby, winterbanden erom en sneeuwschuivers bij de hand.

De neerslaghoeveelheden die de afgelopen dagen voor de Alpen werden berekend vielen uiteindelijk flink tegen. Al met al stond het weekend weer in het teken van veel bewolking, mist en dan weer wat regen. Sneeuwen deed het enkel hogerop maar ook dat stelde al met al niet echt veel voor. Ook de komende drie dagen verandert er nog maar weinig, het blijft over het algemeen bewolkt en mocht hier en daar de zon wat langer doorbreken geniet er dan even van want vanaf woensdag behoren nog eventueel zomerse herinneringen definitie tot de verleden tijd. Toeval of niet, ook vorig jaar hadden we rond deze tijd (15 oktober) te maken met een kou inval inclusief sneeuw, een navolgende periode met föhn en temperaturen die weer opliepen tot 20 en lokaal zelfs 25 graden liet deze sneeuw echter weer net zo snel verdwijnen als dat ze gekomen was.

In grote delen van de Alpen doet de winter zijn intrede en kan er (veel) sneeuw gaan vallen,
foto Prättigau (archief)

Vrijdag kwamen de modellen met de eerste winterse ontwikkelingen in de tweede helft van de week en dit scenario werd het afgelopen weekend door de modellen alleen maar versterkt zoals Michael dit weekend reeds berichtte. Inmiddels zijn alle modellen het er unaniem over eens dat we in de tweede helft van de week met een loepzuivere heftige winterinval te maken gaan krijgen. Het wordt daarbij niet alleen een heel stuk kouder (10 tot 13 graden op 1500m), daarnaast kan er ook nog eens een beste lading (dump) sneeuw gaan vallen. Toch moeten we, en we spreken uit ervaring, nog wel een slag om de arm houden. Veel zal gaan afhangen van de precieze ontwikkelingen vanaf donderdag en de dagen daarna. Omdat we te maken gaan krijgen met een situatie die juist voor de Alpen veel neerslag kan gaan produceren en in de winter ook vaker voorkomt gaan we daar vandaag wat dieper op in.

Voor bergwandelingen zijn vanaf vrijdag sneeuwschoenen een must !

De ontwikkelingen die voor de winterinval zijn nu al in volle gang en worden getriggerd door een zeer actieve depressie die dinsdag op het midden van de Atlantische (ver ten zuidoosten van New Foundland) wordt verwacht. Dit laag zorgt ervoor dat er een sterke hoogterug wordt opgeworpen die woensdag al prominent op de weerkaarten verschijnt en zich uitstrekt in het zeegebied ten zuiden van IJsland en westen van de Britse Eilanden. Een depressie met kernen tussen bij Spitsbergen en Noord Scandinavië en gevuld met koude (pool)lucht kan daardoor aan de oostflank van het genoemde hoog naar het zuiden toe afzakken. Dit alles gaat in een zeer rap tempo, zo zien we het Scandinavische laag donderdag al met zijn centrum boven Denemarken liggen en de zeer koude luchtmassa's, gaandeweg wel wat opgewarmd door de lange weg over het nog relatief warme water van de Oceaan en Noordzee, is dan al gevorderd tot midden Frankrijk en de noordelijk Alpen.

ECMWF voor as donderdagochtend , de poollucht heeft de Benelux al bereikt en
stoomt op richting de Alpen

Wat er dan precies gaat gebeuren wordt belangrijk voor de details. Het ziet er naar uit dat de koude lucht boven West Europa en deels de Alpen gaat afsnoeren en zich daar als apart hoogtelaag (koude put) gaat nestelen. Tevens zijn er reëel kansen op het ontstaan van een apart laag boven de Golf van Genua in de loop van de donderdag. Dit laag met voorkeur voor de Golf van Genua ontstaat wanneer de koude lucht vanuit het noorden over de Alpen en de Middellandse Zee wordt getransporteerd, Boven het nog warme water van de Middellandse Zee wordt het laag getriggerd, binnen de meteorologie spreken we van "Genua cyclogenese" .

Genua ! de kenners weten het dan al wel: potentiaal voor veel, heel veel neerslag (sneeuw) maar ook onberekenbaar in gedrag (slag om de arm derhalve). In eerste instantie krijgen de Alpen te maken met een Nord tot Nordweststau, vanaf vrijdag draait de stroming boven de Alpen dan gaandeweg naar zuidoost tot noordoost. Hiermee wordt de warme maar vooral ook vochtigere lucht boven de Adriatische en Middellandse Zee aangetapt en deze botst precies boven de Alpen op de veel koudere lucht die vanuit het noorden is binnengestroomd. In het Duits wordt dit "Gegenstromlage" genoemd, vrij vertaald "tegenstroom situatie".

Vrijdagnacht: Genualaag met Gegenstromlage precies boven de Alpen

Doordat deze warmere en vochtigere lucht vervolgens wordt gedwongen om op te stijgen (koude lucht is zwaarder dan warmere) krijgen we te maken met zogenaamde "opglijdingsprocessen". Eigenlijk hetzelfde principe als bij bijvoorbeeld Nordstau of Südstau wanneer lucht tegen het Alpenmassief wordt gedwongen om op te stijgen). Juist deze opglijdings processen zijn berucht voor de soms zeer extreme neerslaghoeveelheden, dit wordt door eventuele Stau effecten ook nog eens versterkt. Neerslaghoeveelheden van 100 tot 250mm binnen 48-72 uur zijn dan zonder meer mogelijk. Is de lucht koud genoeg, en dat is het geval, dan gaat het sneeuwen, Grote vraag is dan: waar precies gaat de grens van de twee luchtsoorten zich ophouden en waar gaat de sneeuw, lokaal wordt er meer dan 200cm berekend, vallen ?!

Algemeen zal aan de noord en westkant van de Alpen de sneeuwvalgrens tot donderdagavond tot een hoogte van circa 1000 meter dalen, vrijdag kan het lokaal met Stau in het westen en zuiden van Oostenrijk zelfs tot een hoogte van 500 meter sneeuwen. Afgezien van de lucht temperatuur die hoofdzakelijk de sneeuwvalgrens bepaalt hebben we echter ook nog te maken met een andere niet minder belangrijke factor voor wat betreft de hoogte van de sneeuwvalgrens. Het betreft hier de zogenaamde neerslagafkoeling welke er voor kan zorgen dat bij aanhoudende en intensieve neerslag de sneeuwvalgrens ondanks vrij hoge lucht temperaturen toch veel lager kan gaan uitkomen (dalen). Over dit fenomeen dan morgen meer uitleg in het Alpenweer

Globale sneeuwverdeling voor de komende 5 dagen

De vandaag berekende sneeuwhoeveelheden liegen er overigens niet om. In de Italiaanse Alpen maar ook de zuidelijke en centrale Oostenrijkse Alpen wordt lokaal meer dan 200cm Neuschnee berekend. Koploper is het Italiaanse Madonna di Campiglio met 245 cm op de berg en 68cm in het dal. Echter ook voor bijvoorbeeld Kaprun staat de sneeuwbarometer vandaag op een dikke anderhalve meter op de berg. Tja, Genualaag en Südstau, de perfecte neerslag -sneeuwmachine (moet het wel allemaal "passen") !

Kortom, veel factoren die uiteindelijk het weerbeeld vanaf donderdag kunnen gaan beïnvloeden en het is nu nog iets te vroeg om hier in detail al iets zinnigs over te zeggen. Grosso modo mogen we donderdag uitgaan van een markante weeromslag met "Temperatursturz" en veel sneeuw in de Alpen. Daarbij kan het lokaal tot ver onder de 1000 meter gaan sneeuwen. Ook het weekend en de dagen erna staan in het teken van de bel met koude lucht die ergens (?) boven west of centraal Europa zal komen te liggen.

Ten slotte nog een advies voor diegenen die naar of in de Alpen onderweg zijn: In de loop van donderdag winterinval met vrijdag sneeuw tot in het Alpenvoorland. Houdt rekening met gladheid door sneeuwval en afgesloten passen en vallende (nog bladhoudende) takken. Winterbanden zijn en must en houdt de sneeuwkettingen paraat.

Tot zover, tot morgen en dan hopelijk ook weer met interessante winterse ontwikkelingen. Ciao vanuit een opklarend Oberwallis alwaar de thermometer precies 10° aanwijst.