Johanns (Alpen) Weer: Nog meer sneeuw in de maak

Termen maandagochtend,

map

Webcam Belalp; mooie opklaringen gisteren boven de Aletscharena (Oberwallis)

Het houdt maar niet op. Na de zeer droge start van de winter met vooral aan de noordkant en westkant van de Alpen grote sneeuwarmoede zijn de rollen nu totaal omgedraaid. Een al weken aanhoudende slingerende (meanderende) westelijke hoogtestroming transporteerde afwisselend koudere dan wel zachtere lucht tot over de Alpen en bezorgde vooral de west en noordkant van de Alpen record verdachte sneeuwhoeveelheden.

Al eerder schreef ik over parallellen mbt de beruchte winter van 1999. Deze winter staat ook wel bekend als de "lawinewinter van 1999". Destijds ontstonden in een gebied vanaf de Franse Alpen, over Zwitserland, tot aan Tirol talloze lawines met deels catastrofale gevolgen. Oorzaak waren drie opeen volgende meerdaagse Nord(west) Stau situaties (26.–29. januari, 5.–10. februari en 17.–24. februari) die aanhoudende en intensive sneeuwval opleverden. Binnen een tijdsbestek van 5 weken viel er in grote delen van de Alpen meer dan 5 meter sneeuw. Zo groeide het sneeuwdek op de Säntis (2500m) in Zwitserland half februari aan tot 735 cm en daarmee werd het februari record (660 cm in 1970) overtroffen. In april 1999 lag hier zelfs 785 cm, een nieuw absoluut record. Het vorige record was 740 cm in maart 1970.

Vele wegen en passen in de Alpen waren door de enorme sneeuwval in februari 1999 niet meer toegankelijk en diverse dorpen en gemeenten werden van de buitenwereld afgesloten waardoor honderdduizenden wintersporttoeristen vast kwamen te zitten. In Chamonix /Montrox(Fr), Evolene (Zw) en Galtür (Oost) kwam het tot desastreuze lawines met in totaal 55 dodelijke slachtoffers. Alleen al in Zwitserland richten 1200 lawines een schade van meer dan 600 miljoen frank aan en stierven door lawines 17 mensen in gebouwen en op de wegen.

Winters Galtür (Tirol, Oostenrijk), archieffoto

Het is geenszins mijn bedoeling om de vreugde en het plezier van de vele sneeuw te ontnemen dan wel te frustreren. Het lijkt me echter goed om ook de keerzijde van de vele sneeuw te benoemen. Te meer ook omdat we ook nu met een uitzonderlijke sneeuwrijke situatie te maken hebben en waarvan het einde nog niet in zicht is. De sneeuwhoeveelheden van 1999 worden nu nog niet gehaald maar het is zeer uitzonderlijke dat er einde december al zoveel sneeuw in de Alpen ligt. Vooral ook omdat er de komende week nogmaals 100 tot 150 aan sneeuw gaat bijvallen kan dit voor problemen gaan zorgen en zullen we de situatie nauwlettend in de gaten moeten houden. Laten we tevens hopen dat het allemaal niet zo erg gaat worden als destijds en we vooral kunnen genieten van de witte pracht. Terug naar de actualiteiten.

Genieten van de vele sneeuw en een winters zonnetje in het Franse Plaine-Joux 1500m

In de Alpen is boven de 1800 meter het sneeuwdek aangegroeid tot 150 a 250 cm en boven de 2500 ligt er 250 tot 350 cm, lokaal ook nog meer. Ook beneden de 1800 meter ligt er veel sneeuw. Zo zien we tussen de 1000 en 1800 meter sneeuwhoogtes tussen de 80 en 150 cm en in sommige inner-alpine dalen werd eergisteren de 2 meter gehaald (Obergoms). Ook in de dalen ligt sneeuw, hier varieert de hoogte van het sneeuwdek tussen de 10 en 30 cm. Enkel aan de zuidkant van de Alpen ligt duidelijk minder sneeuw. Echter zijn ook hier door de sneeuw van de afgelopen dagen de sneeuwcondities op de diverse pistes goed tot uitstekend.

De zachtere van origine subtropische lucht (brongebied Canarische Eilanden) welke oudejaarsdag in begeleiding van sneeuw en regen van het zuidwesten over de alpen uitstroomde bereikte gisteren zijn hoogtepunt. In de lagere delen van de Alpenlanden leek het al wel voorjaar. Zo steeg het kwik in St.Chrischona bij Basel (noord Zwitserland) gistermiddag tot 15.2 °C. Ook in andere delen was het zeer zacht met temperaturen die lokaal stegen tot 10 a 12 °C. Ook in de bergen was de aanwezigheid van de subtropische lucht goed te merken. Zo steeg het kwik in bv Adelboden (1300m, Berner Alpen) tot 9.0 ° en zelfs in het sneeuw zekere Arosa (1800m, Graubünden) werden milde 5.2 °C gehaald. Vooral in de oostelijke Alpen was het trübe (bewolkt, nat, nevelig) en hier en daar viel nog wat regen en boven de 1600 a 1800 meter sneeuw. Elders klaarde het mooi op en met de zon erbij was het vooral op de hogere pistes met de verse sneeuw perfect wintersportweer. Door het zeer zachte weer hadden de lager gelegen gebieden en pistes hadden te maken met vochtige en zware sneeuw en in de dalen dooide het flink.

Geen wonder dat het mn gisteren zo zacht werd. Trajekt kaart met de aanvoerrichting van de subtropische lucht; brongebied het Canarische eiland El Hierro

Het thermisch hoogstandje en dooiweer is echter van korte duur. Een koufront nadert vandaag de Alpen en de temperaturen gaan opnieuw weer naar beneden. Aanvankelijk ligt de sneeuwvalgrens zo rond de 1500 meter, zakt echter in de loop van de dag van west naar oost tot 1000 a 800 meter. In de loop van de week zal de temperatuur per saldo elke dag een stapje terug moeten doen en vrijdag sneeuwt het weer tot in de laagste dalen en het laagland. Laten we ook vanmorgen de week adhv de weermodellen eens doorlopen resp. proberen te analyseren.

Koufront 1. Maandag 2 en dinsdag 3 januari; Een actieve depressie ligt maandag met zijn kern net iets ten zuidoosten van IJsland. Het daarbij behorend koufront met neerslag bereikt de Alpen in de loop van de ochtend en trekt in het verloop van de dag verder over de Alpen. Uitgaande van de hoogtetrog welke tot aan de Middellandse Zee reikt en het uitstromen van koudere lucht over het relatief warme water van de Middellandse Zee komt het boven de Golf van Genua tot cyclogenese met den ontwikkeling van een apart lagedrukgebied (Genualaag). Dit laag trekt onder opvulling via midden Italië naar de Adriatische Zee. Na een korte föhnfase (zuidföhn) gaat het regenen en boven de 1500 meter sneeuwen. Maandagmiddag ligt het zwaartepunt van de neerslag, sneeuwvalgrens dan inmiddels gezakt tot 1000 a 800 meter, boven de westelijke en centrale Alpen. Dinsdagnacht verplaatst het neerslaggebied zich via de Oostenrijkse Alpen naar het zuidoosten. Daarbij zal zich de neerslag in de westelijke en met name de zuidelijke regionen oiv het Genua resp. Italië- laag verder intensiveren. In de westelijke Alpen is "der Spuck" dan alweer. Hier is (wordt) het droog en klaart het op.

Koufront 2. Woensdag 4 januari; In het voorveld van een volgend koufront stroomt dinsdag tijdelijk weer iets zachtere lucht over de Alpen uit. Door een zuidwestelijke aanstroming krijgt de noordkant van de Alpen te maken met zuidföhn die hier en daar tot in de dalen kan doorbreken (drukverschil noord-zuidkant Alpenmassief 4 tot 5 hPa). Met het naderen van het koufront neemt in de avond de bewolking weer toe en in de nacht van dinsdag op woensdag gaat het boven de 1200 meter opnieuw sneeuwen. Woensdag overdag staat in het teken van onbestendig weer. Het is bewolkt en vooral in de Nordstau van de Alpen valt steeds weer sneeuw resp. een sneeuwbui. De sneeuwvalgrens zakt verder en in de loop van de dag valt er sneeuw tot in de dalen.

Warmtefront -Koufront 3. Donderdag 5 januari; Inmiddels is de IJsland depressie verder doorgeschoven tot over Scandinavië. Een aparte actieve randstoring ligt met kern net iets ten westen van Denemarken. Een frontale storing behorende bij bovengenoemde systeem nadert in de nacht van woensdag op donderdag van het noordwesten de Alpen. Nog voordat de neerslag behorende bij de storing van woensdag is gestopt intensiveert deze alweer van het noordwesten op nadering van een zwak warmtefront (golfstoring). Het koufront trekt in de middag van noordwest naar zuidoost over de Alpen. Door de de inmenging van wat zachtere lucht behorende bij het warmtefront zal de sneeuwvalgrens aanvankelijk rond de 1000 meter pendelen, inner-alpin en in beschutte dalen valt de neerslag tot in de dalen als sneeuw. Met het instromen van de koudere lucht daalt de sneeuwvalgrens in de loop van de middag en avond weer tot in de dalen en in de nacht op vrijdag en vrijdagochtend tot in het laagland. Vooral in de westelijke (Franse) Alpen gaat donderdagmiddag veel sneeuw vallen. Met het instromen van de koudere maar ook drogere polaire luchtmassa's neemt vrijdag de neerslagintensiteit van west naar oost af. Sneeuw valt vrijdag vooral nog aan de noordkant van de Alpen en dan met name in de Oostenrijkse Alpen. In de westelijke Alpen is het dan inmiddels droog en klaart het evenals in het laagland op.

Koufront 4. Zondag 8 januari; Zaterdag wordt het weer in de Alpen positief beïnvloed door een overtrekkend tussenhoog. Reeds in de nacht klaart het overal op en na een koude start van de dag met op veel plaatsen matige en in de hogere dalen ook strenge vorst zal vooral in het eerste deel van de dag de zon tevoorschijn komen en vooral s'morgens voor goede wintersportcondities zorgen. Al met al een prima dag om de ski's dan wel het snowboard onder te binden en te genieten van de verse sneeuw die overal in overvloed ligt. Helaas zal de weersverbetering ook dan van korte duur zijn. Onder invloed van een volgende depressie welke richting IJsland trekt een opbouwend Atlantisch hogedrukgebied (hoogterug uitgaande van het Azorenhoog) richting IJsland en krijgen we te maken met een in kracht toenemende en naar noordwest draaiende hoogtestroming. Een in de hoogtestroming opgenomen zwak warmtefront welke nog voordat het de Alpen bereikt wordt overlopen door het koufront bereikt ons met nieuwe neerslag in loop van zaterdagavond. Reeds in de middag zien we vanuit het noordwesten (hoge) bewolking opkomen welke in de avond en nacht gevolgd wordt door sneeuwval. Zwaartepunt van de sneeuwval opnieuw de noordkant (Nordstau) van de Alpenhoofdkam. Ook zondag overdag het is onbestendig en kan er steeds weer wat sneeuw of een
sneeuwbuit vallen. De sneeuwvalgrens daalt snel van 800 meter tot in het laagland en ook in de bergen wordt het met het instromen van arctische lucht markant kouder.

De diverse hierboven beschreven front(neerslag)passages (GFS00 - 6 uur neerslag) weergegeven als animatie. (met dank aan JvO)

Het moge adhv bovenstaande evaluatie duidelijk zijn dat we een zeer onbestendige en ook sneeuwproductieve week tegemoet mogen zien. Natuurlijk moeten we gezien ook de 7 daagse periode een slag om de arm houden v.w.b. de precieze timing en koers van de fronten en neerslaggebieden. Al met al echter een situatie met een hoge "sneeuwpotentie". Zowel het ECMWF als ook het GFS berekenen tot as zondag neerslaghoeveelheden van 50 tot 90 mm in de westelijke en noordelijke Staugebieden. Omgezet in "real powder" gaat dit hogerop geheid 80 tot 150 cm sneeuw opleveren. Ook de overige Alpengebieden kunnen zich gaan opmaken voor sneeuw van betekenis. Dit geldt zowel voor de noord als de zuidkant alwaar tussen de 30 en 50 cm gaat vallen. Geheel afh. van de precieze ontwikkelingen zijn ook nog grotere neerslaghoeveelheden mogelijk zoals bv de voorgaande dagen al door het ECMWF werd gesimuleerd.

Neerslag (sneeuw) cumulatief voor de komende 5 dagen volgens het hoogresolutie model WRF

Interessant worden de ontwikkelingen vanaf zondag. Gisteren kwam het ECMWF al met fraaie winterse kaarten voor de dag. Vandaag tendeert ook het GFS in een dergelijke richting. De hoofdrun van het ECMWF kwam vanmorgen echter weer met een wat minder koude oplossing op de proppen. Een meerheid van de ECMWF ensemble oplossingen ondersteunt deze ontwikkeling niet en gaat ook vanmorgen uit van een kouder scenario. Al met al bestaat er dus toch nog enige onzekerheid over het al dan niet verder "verstevigen" van "Koning Winter". Een overgang naar zachter weer is ook op de langere termijn niet uit de kaarten op te maken. Gooien we alle model output op 1 hoop en voegen we daar een portie gezonde meteorologische kennis aan toe dan kunnen we stellen dat het onbestendig winterweer in de Alpen aanhoudt. Vanaf zondag is er een reële kans dat de winter zich verder zal gaan verscherpen.

Update Sauerlandweer 14h30; De laatste dagen heeft het net als in de Alpen flink gedooid in het Sauerland waardoor de sneeuwkwaliteit sterkt achteruit is gegaan. In de hogere delen van het Sauerland ligt deels nog 10 tot 25 cm oude papperige sneeuw. De lagere pistes zijn deels geheel sneeuwvrij. Door het zachte regenachtige weer en de slechte condities is er, ofschoon nog 2 liften in bedrijf zijn, geen tot nauwelijks wintersportactiviteiten mogelijk. Vandaag valt er op overal regen of een regenbui. Mogelijk kan er ook een klap onweer tussen de buiten zitten. Ook morgen is eht grauw en grijs en in de loop van de dag gaat het opnieuw regenen. Het wordt een graad of 5 tot 9 en in de hogere delen 1 tot 4. Op de hoogste toppen kan de wind morgenmiddag en avond hard tot stormachtig worden. Met het instromen van koudere lucht valt er in de nacht naar woensdag in het hogere bergland ook weer sneeuw bij een temperatuur van rond het vriespunt. Later op de dag gaat krijgen we een afwisseling van buien en opklaringen. De wind neemt dan weer wat in kracht af.

In de nacht naar donderdag gaat het opnieuw regenen, in het bergland valt sneeuw. Vooral in de ochtend kan het deels intensief regenen en boven de 500 tot 300 meter sneeuwen. s' Avonds krijgt de neerslag een buiig karakter en ook onweer is mogelijk (koude lucht op hoogte). De wind kan opnieuw stormkracht bereiken. Vrijdag is het licht onbestendig, afgezien van een lokale bui is het meest droog. De sneeuwvalgrens ligt rond de 400 meter. In de aanloop naar de zaterdag stroomt vanuit het noordwesten uit opnieuw zachtere lucht over het Sauerland uit, het gaat opnieuw tot in de hogere delen regenen. Zaterdagavond volgt er weer wat koudere lucht.

Samengevat de gehele week dus sterk wisselvallig weer. Ofschoon er hogerop weer wat sneeuw kan gaan vallen zal door navolgende zachtere fases de sneeuwsituatie -conditie niet veel verbeteren. De komende 3 dagen wordt voor de hogere delen 10 cm sneeuw berekend. Voor de komende 6 dagen berekent GFS sneeuwval voor de hogere delen tussen de 10 en 30 cm.