Zuidwestelijke stroming domineert

Thermische hoogstandjes door föhn

Algemeen
Een depressie met kern boven Ierland houdt een krachtige zuidwestelijke stroming in stand. In het weekend nadert van het westen uit een storing die in het westen voor een föhn afname zal zorgen. In de oostelijke Alpen aanhoudende föhn.

Gisteren viel het ondanks de Südföhn met de zon toch wat tegen. Dit kwam enerzijds door middelhoge en hogere bewolking en anderzijds vormde zich in de vochtige lucht die vooral nog in de onderste luchtlagen aanwezig was weer een Hochnebel die pas in de loop van de middag oploste. Hierdoor viel het dus niet alleen met de verwachtte zon tegen ook de temperaturen haalden niet het niveau zoals dat door de weermodellen werd berekend. Desondanks lagen de temperaturen ook vandaag weer op een hoog niveau. Algemeen steeg het kwik tot 17 a 20 graden en en de dalen waar de föhn stond lokaal zomerse 25°. Opvallend verder nog de föhnwind die lokaal snelheden van tussen de 50 en 104km/h haalde. (Bruelisau-Kastenbahn AI - 104 km/h)

Herfstkleuren en föhnige opklaringen boven de Walliser Alpen gistermiddag

De tweedeling tussen noord en zuid blijft ook vandaag bestaan. Dit heeft natuurlijk wederom te maken met de zuidwestelijke stroming die ervoor zorg dat aan de zuidelijke kant van de Alpenhoofdkam de lucht gedwongen wordt op te stijgen om vervolgens aan de andere kant weer te dalen. Zoals we al eerder aankondigden zullen we in de aanloop na de winter ook regelmatig wat dieper ingaan op andere aspecten die het Alpenweer zo boeiend maar tegelijkertijd vaak ook complex maken. Voor de geïnteresseerden vandaag extra aandacht voor het fenomeen "Stau en föhn", iets wat we dit seizoen zeker nog vaker gaan zien; Voor de niet geïnteresseerden gewoon lekker overslaan

Stau  -Adiabatische afkoeling (expansie)
Wanneer lucht stijgt, zet deze uit en koelt daardoor af. Deze afkoeling noemen we met een technisch woord ‘adiabatische’ afkoeling en wordt veroorzaakt doordat de lucht terecht komt in een omgeving waar de luchtdruk lager is (de luchtdruk daalt immers met de toenemende hoogte in de atmosfeer). Op een gegeven moment zal de lucht zo sterk zijn afgekoeld dat de erin aanwezige waterdamp zal gaan condenseren. Immers, koude lucht kan minder waterdamp bevatten dan warme lucht en het teveel zal er op één of andere manier uit moeten. De aanwezige waterdamp zal hierom omgezet worden in water onder de vorm van ontelbaar veel waterdruppeltjes (condensatie) en uiteindelijk zien wij dat als de vorming van wolken tegen de bergflank van de berg. Uiteindelijk zal de ontstane bewolking dik genoeg worden om ook neerslag te produceren. Vanaf het punt dat zich condensatie vormt en de lucht dus verzadigd is (de relatieve vochtigheid wordt 100 %), zal de temperatuurafname tijdens het verder stijgen verlopen aan een tempo van ongeveer 0.65 °C/100 m. Had de lucht aan de voet van de berg een temperatuur van 20 °C, dan is deze op de top van de berg 0°C.

Prachtige opname van zogenaamde lenticularis (föhn)wolken boven de Alpen

föhn  -Adiabatische verwarming (compressie)
Als de lucht aan de lijzijde van de bergtop terecht komt is een groot deel van het aanwezige vocht verdwenen. Letterlijk, want het vocht is gewoon onder de vorm van regen neergeslagen tegen de flanken van de berg en komt nooit meer opnieuw terecht in dezelfde luchtmassa. Aan de lijzijde van de berg zal de luchtmassa opnieuw gaan dalen. Feit is dat de dalende lucht nu opnieuw zal krimpen in volume omdat de lucht terecht komt in gebieden met hogere druk (op de lagere hoogtes). Op die manier warmt de lucht opnieuw (adiabatisch) op, dus net het tegengestelde van wat er aan de lijzijde van de berg gebeurde. De aanwezige bewolking zal snel oplossen en hierdoor is er bij de top van de berg dan vaak een zogenaamde föhn-muur te zien doordat het dikke wolkenpakket  abrupt ophoudt aan de lijzijde van de top.

föhnmuur (föhnmauer), aan de lijzijde van de Noorse bergen

Föhn: warme en vooral ook droge lucht
De lucht wordt nu ook opnieuw warmer tijdens het dalen, en wel aan een tempo van zo’n 1 °C/ 100 m. De temperatuursveranderingen in niet-verzadigde lucht gaan immers sneller dan wanneer de lucht is verzadigd (zoals dat het geval was aan de loefzijde van de berg). Op die manier zal men aan de voet van de berg zien dat de lucht nu een stuk warmer is dan aan de andere kant van de berg wanneer deze lucht op hetzelfde niveau arriveert als aan de andere kant van de berg. Dit is aanschouwelijk weergegeven in de onderstaande afbeelding, waarbij het aan de ene kant van de berg 20 °C is, terwijl het aan de andere kant van de berg ten gevolge het föhn effect 10 graden warmer is. Opmerkelijk is dat de temperatuur in gebieden met invallende föhn wel met 20 graden kan stijgen in 1 à 2 uur tijd.

10 graden winst aan de lijzijde van de berg

Niet enkel zullen we een verschil in temperatuur vaststellen, maar zeer zeker ook in relatieve vochtigheid. Immers, onderweg heeft de lucht veel vocht verloren door de vallende regen. De lucht zal dus aan de lijzijde een stuk droger zijn. De relatieve vochtigheid kan uiteindelijk aan de grond waarden vertonen van slechts 10 tot 20% wat duidt op zeer droge lucht. De combinatie van de droge wind en lage relatieve vochtigheid zou in sommige gevallen leiden tot ziekteverschijnselen zoals hoofdpijn. Ook kan de föhnwind een sterk negatieve invloed hebben op het sneeuwdek aan de lijzijde van de berg en daarom wordt deze wind soms wel ‘sneeuwvreter’ genoemd. Daarmee neemt ook de kans op lawines toe.

Zo, genoeg föhn theorie, terug naar de realiteit (en de föhn)
Vandaag dus opnieuw die tweedeling tussen noord en zuid. Terwijl de zuidelijke Alpen vooral met bewolking en wat neerslag te maken hebben is het in de westelijke en noordelijke Alpen een stuk vriendelijker. Hier is het droog en deels zonnig of föhnig opgeklaard en het kwik stijgt tot 167 a 20 graden. Met ondersteuning van de föhn kan de temperatuur in de föhndalen oplopen tot  24 a 27 graden! Ook in de bergen is het (zeer) zacht, op 2000 meter wordt het 8 tot 13 en op 3000 meter 2 tot 6 graden. Het nulgradenniveau vinden we tussen de 3400 en 3900 meter. In de bergen en met name in de hogere delen staat een harde tot stormachtige zuidwesten wind die het er niet echt aangenamer op maakt.

Temperaturen donderdagmiddag op 1500m hoogte, voor het laagland kunnen
we daar een graadje of 8 tot 10 bijop tellen

Föhnsituatie houdt aan
Ook vrijdag verandert er nog niet veel in het bovenstaande weerbeeld. Op nadering van een storing worden de wolken van het westen uit weer dikker en in de nacht kan er wat neerslag of een bui gaan vallen. Zaterdag breiden de bewolking en regen zicht verder naar het oosten toe uit. Het westen van Oostenrijk krijgt zaterdag ook te maken met de invloed van de storing, als eerste zullen we dit merken aan de föhn die er geleidelijk uitgaat en dan ook hier steeds meer wolken gevolgd door enkele buien of wat regen. Ten oosten van Beieren -Salzburg blijft het waarschijnlijk droog en föhnig. Verder natuurlijk nog steeds de aanwezige Staubewolking met wat regen aan de Alpenzuidkant. Zondag lijken de drukverschillen tussen de noord en zuidkant opnieuw te gaan toenemen en zijn we weer aanbeland bij het begin van ons Alpenweer praatje. Het heeft er bovendien alle schijn van dat zich ook op de langere termijn niet veel verandert.

ECMWF vrijdag 17 oktober met ook dan anti-winterse constellatie

Langere termijn
Wanneer we de beide modellen GFS (Amerikaanse) en het ECMWF (Europese) voor de langere termijn bij pakken (tot 240 uur) dan zien we bij beide modellen meer of minder hetzelfde als dat we de laatste dagen ook al zagen: lagedruk met zwaartepunt op de Atlantische Oceaan ten westen van  Ierland en hogedruk met zwaartepunt over groet delen van  zuid en centraal Europa. Tussen beide sturende druksystemen ook dan nog steeds die aanhoudende zuidwestelijke hoogtestroming met aanhoudend zacht tot zeer zacht herfstweer. Slechts enkele leden van de 50 verschillende oplossingen laten een meer westelijke tot noordwestelijk stroming erin komen op de (zeer) lange termijn.

GFS ensembles met slechts enkele oplossingen die een kouder scenario
simuleren.

De kansen op een overgang naar kouder weer met sneeuw in de Alpen is dus ook vandaag bijzonder klein. Morgen maar weer eens kijken hoe het er dan uitziet. Actueel in de weerhut in Termen 14.7° en bijna wolkeloos. Fijne donderdag en tot morgen. Ciao

ps. Mocht u actuele foto's vanaf locatie hebben of leuke Alpenweetjes  dan zien we die gaarne tegemoet. Sturen naar foto@sneeuwhoogte.nl



Johann Geers, weerman Sneeuwhoogte.nl